Wiem, że obecnie przeżywamy straszliwą pandemię, wciąż lękając się zarażenia, choroby i śmierci. Ale przecież życie trwa, mamy też pewne obowiązki, konieczności i zadania. Musimy je wypełniać. Nie wolno się poddawać lękom. Nie wolno zapominać o naszych dziejach. Jednym z najważniejszych zadań człowieka i narodu jest pamięć historyczna. Dwa miesiące temu, 10 lutego, obchodziliśmy 80. rocznicę masowych wywózek na Syberię. Dlatego na początku lutego pisałem o Syberii. Historia Polski wątek syberyjski szczególnie mocno podkreśla, ponieważ wpisał się on przez stulecia w nasz okrutny los. Nie wolno o nim nigdy zapomnieć, bo zapomnieć to znaczy zignorować własne, tragiczne doświadczenia i więcej – to jakby poprzez przemilczenie zgodzić się na powtórzenie śmiertelnego niebezpieczeństwa. Narody cywilizowane dbają o własną pamięć, bowiem tylko pamięć buduje tożsamość. Dlatego znowu wracam do Syberii, by pamięć nie usnęła, by nieustannie była pobudzana, ożywiana i wypełniania sensem. Wspominałem wcześniej o trzech, a nawet o czterech wywózkach, głównie z Kresów. W lutym 1940 r. odbyła się pierwsza z nich w czasie wojny. W kwietniu mija 80. rocznica drugiej wywózki. Kwiecień przynosi nam więcej tragicznych rocznic. Te inne rocznice także miejmy na uwadze. Ale wracam do tragedii syberyjskiej. W lutym pisałem o terytorium, ludności, podbojach Moskwy, o Polakach na Syberii, o polskich zrywach, buntach i powstaniach syberyjskich. Teraz pragnę przypomnieć kary, jakie stosowali Sowieci, a także warunki życia na dalekim Wschodzie. Mniej więcej wiemy, ale wiedzy nigdy za dużo.