Rzadko tu piszemy o duszy człowieka, jeszcze rzadziej o duszy narodu, a przecież każdy naród ma duszę. W tym przypadku mówimy o duszy nie byle jakiego narodu, bo niemieckiego. Naród niemiecki jest wyjątkowy. Nie oburzajmy się przy tych słowach. Wyjątkowość może mieć różny kształt i różną wartość. Właśnie taką wyjątkowością duszy niemieckiej chcę się tutaj zająć. Natchnęła mnie piękna, mądra i ważna książka pod redakcją dwóchautorów, Bogumiła Grotta i Olgierda Grotta, nosząca wielce obiecujący tytuł: „Przedhitlerowskie korzenie nazizmu, czyli dusza niemiecka w świetle filozofii i religioznawstwa”. Zawiera ona eseje i wyznania m. in. Bogdana Suchodolskiego i Leona Halbana, którzy dogłębnie i fascynująco drążą interesujący nas problem. Od razu powiem, książkę czyta się z wypiekami na twarzy, bo wciąga, intryguje i rozbudza wyobraźnię. Mało tego, każe zrewidować dość powszechne mniemania o samym pojęciu niemieckiej duszy. Bo wiadomo, że ta dusza ma wciąż dla nas barwę nazistowską i postać groźną, agresywną, przestępczą, morderczą.
