Nie chodzi mi o obronę banalnej tezy, że świat nie jest czarnobiały, a nasze oceny nie mogą być zerojedynkowe. Chodzi mi o ustawienie spraw we właściwych proporcjach.
– Miarą inteligencji jest podobno umiejętność przystosowania się do warunków zewnętrznych, a przepisy prawne, nawet bezsensowne i niesprawiedliwe, są jak sieć dróg w dżungli życia.
Pozostaje otwartym problem, kiedy funkcjonowanie w systemie staje się kolaboracją i czy – jak twierdził guru kontraktowej opozycji – „wszyscy byli uwikłani”.
Czy lekarz walczący z systemem powinien źle leczyć a nauczyciel źle uczyć? Czy należało nie płacić za bilety w tramwaju? Czy jeżeli nauczyciel starał się uczyć najlepiej, jak potrafił, oznaczało to, że jest uwikłany i „dorabia” system?
Otóż, ludziom wydaje się, że uniesieni zmysłem moralnym, powinni wykonywać różne patetyczne gesty. Mniejsza o to, gdy te gesty są bez znaczenia, w większości przypadków są jednak szkodliwe. Pamiętam znajomych, którzy zabraniali mi kupowania wytartych dżinsów, argumentując, że wycierają je w chińskich fabrykach pracujące tam za miseczkę ryżu dzieci. Nie rozumieli, że gdy popyt na te dżinsy spadnie, dzieci stracą jedyną pracę, jaką mają, nie dostaną swojej miseczki ryżu i umrą z głodu, bo rodzice nie będą w stanie ich utrzymać.
Na temat filmów porno zdania są zwykle podzielone. Jedni twierdzą że zaspokajając potrzeby dewiantów, filmy w ten sposób chronią potencjalne ofiary. Inni, że kreują te potrzeby, podsuwając pomysły przestępcom, więc zwiększają przestępczość w tej dziedzinie. Zaskakujące są jednak surowe wyroki za posiadanie zdjęć pornograficznych w komputerze, wobec ślamazarnego lub wręcz zawieszonego śledztwa w wielu skandalicznych sprawach, choćby w sprawie niesławnej sopockiej Zatoki Sztuki. Tak jakby ujawnienie skrywanych obrzydliwych skłonności było o wiele bardziej obciążające nie tylko w sądzie, lecz w odbiorze społecznym, od faktycznego wykorzystywania seksualnego nieletnich. Przecież politycy, aktorzy i celebryci nagminnie odwiedzali ten odrażający przybytek i bronili go, umieszczając pod swoimi zdjęciami odpowiednie podpisy.